Dieren met bewustzijn

‘Dieren met bewustzijn’ is de vierde onderverdeling waarin wij de diersoorten rangschikken. Om het eenvoudig te houden beperken wij het aantal onderverdelingen tot zes waartussen telkens een evolutiestap die we in onze context als belangrijk beschouwen.

Dieren met een cortex met een leer- of ervaringsgeheugen lijken zoogdieren en vogels te zijn. Lagere klassen van gewervelden zoals vissen, amfibieën, reptielen en ook ongewervelde dieren hebben volgens deze visie dus geen bewustzijn.
Bron 1: http://wolfox.nl/breiner/?page=theorie&artiekel=103 (2016)
In laboratoria is veelvuldig vastgesteld dat goudvissen in korte tijd de weg leren vinden in een doolhof.
Bron 2: http://dier-en-natuur.infonu.nl/vissen/24330-hebben-goudvissen-echt-een-geheugen-van-drie-seconden.html (2016)
Daarentegen is bewustzijn wel een noodzakelijke voorwaarde voor gevoelens, men kan geen pijn lijden, zonder die pijn bewust te ervaren. Het belevingsaspect is dus onlosmakelijk verbonden aan emoties. Daarom verdedigen wij in dit artikel vooral het bestaan van bewustzijn; het hebben van gevoelens vloeit daar immers uit voort.
Bron 3: http://txtxs.nl/artikel.asp?artid=320 (2016), artikel van Esteban Rivas en Titus Rivas
— Cambridge verklaring over bewustzijn, juli 2012—
De afwezigheid van de neocortex lijkt een organisme niet te beletten om affectiviteit te kunnen ervaren. Uit convergerend bewijs blijkt dat niet-menselijke dieren de neuroanatomische, neurochemische en neurofysiologische substraten voor bewustzijnstoestanden hebben, samen met het vermogen om doelbewust gedrag te vertonen. Bijgevolg blijkt uit het hoofddeel van het bewijsmateriaal dat mensen niet uniek zijn in de beschikking over de neurologische substraten die bewustzijn genereren. Niet-menselijke dieren, met inbegrip van alle zoogdieren en vogels en vele andere dieren, waaronder octopussen, beschikken ook over deze neurologische substraten.
Bron 4: https://nl.wikipedia.org/wiki/Bewustzijn#Dierenbewustzijn (2016)

Over de betekenis van het bewustzijn maar ook over de evolutie van hersenfuncties, is er onder genoemde bronnen geen eensgezindheid. Zo hebben volgens bron 1 de vissen, de amfibieën en de reptielen, geen cortex die het leer- of ervaringsgeheugen bevat, terwijl experimenten volgens bron 2 aantonen dat bv goudvissen wel over een geheugen beschikken.

↔ De bewering cf. bron 3 dat 'bewustzijn een noodzakelijke voorwaarde is voor gevoelens omdat een organisme geen pijn kan lijden zonder deze pijn bewust te ervaren' is in tegenspraak met stelling Gevoel S3.