Wikipedia definieert ervaring uitsluitend als 'een bron van kennis'.
Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ervaring (2016)

Van Dale (online 2016) definieert een ervaring als

  1. het ervaren, het door ondervinding leren, m.n. beschouwd als bron van kennis, bv: uit ervaring weet ik dat die hond gemeen kan bijten
  2. wat men ervaart of ervaren heeft, bv:
  • een onaangename, prettige, traumatische ervaring
  • wat men innerlijk aan herinneringen, gevoelens e.d. meemaakt, beleeft
  • goede, slechte ervaringen met iemand of iets hebben.

Volgens de tweede betekenis van Van Dale is een ervaring ‘dat wat men ervaart of ervaren heeft’. Wij volgen deze definitie en voegen er aan toe dat niet enkel de mens maar ook dieren ervaringen kennen. Het diagram hieronder toont welke soorten ervaring er zijn.

Onze definitie: Een ervaring heeft twee betekenissen.

  1. de ervaring zelf, namelijk dat wat mens en dieren innerlijk meemaken als ze gevoelens beleven, iets waarnemen en/of iets willen.
  2. de herinnering aan wat men ervaren heeft, dus aan een ervaring in de eerste betekenis.


Dieren zonder geheugen kunnen slechts ervaringen beleven die beperkt blijven tot de ervaringen zelf (de eerste betekenis). Een gevolg hiervan is dat deze dieren hun ervaringen altijd als nieuw beleven.

Soorten ervaring

  1. Het kenvermogen is een voorwaarde voor dierlijk leven: alle dieren en uiteraard de mens hebben een kenvermogen. Ook het later geëvolueerde ‘gewoon verstand’ maakt deel uit van het kenvermogen, maar de acties van deze functie zijn geen ervaringen, zie begrip ervaring voor meer info. 
  2. De autonome acties van het kenvermogen worden altijd door het organisme ervaren. De ervaring is onbewust voor de lagere diersoorten en bewust voor de mens, sociale zoogdieren, vogels... .
  3. De huidige wetenschap kan het fysisch voelen enkel fysiologisch vaststellen aan de hand van de hersenactiviteit die er een gevolg van is, en dus enkel bij dieren met hersenen.
  4. Willen kan als fysiologisch fenomeen niet worden vastgesteld, voor meer info zie begrip fysiologie. Wat wetenschappelijk kan worden vastgesteld is functie van de stand van de wetenschap en kan uiteraard in de toekomst toenemen.

Gedachten zijn geen ervaringen
Denken maakt ook deel uit van ons kenvermogen maar het ‘denken of gedachten’ zijn op zich geen ervaringen en zijn dus niet opgenomen in bovenstaand diagram. Ter verduidelijking:

  • Volgens Van Dale is een ervaring dat wat men ervaart ‘of’ ervaren heeft. De ‘of’ in deze definitie is een ‘inclusieve of’ omdat een ervaring waar we niet kunnen aan terugdenken slechts een gebeurtenis is.
  • Om er te kunnen aan terugdenken is een ervaring dus een gebeurtenis die we blijven onthouden en een gemeenschappelijk kenmerk van zo’n gebeurtenis is dat ze gepaard gaat met een gevoel of een verlangen.
  • Omgekeerd kunnen we gebeurtenisen die ons geen gevoel of verlangen bezorgen, niet blijven onthouden. Bv van de vele gebeurtenissen die we op reis meemaken, onthouden we enkel diegene die ons bepaalde gevoelens hebben bezorgd.
  • Een uitzondering op voorgaande bewering betreft gebeurtenissen die we onthouden omdat ze regelmatig terugkeren, maar dit 'regelmatig terugkeren' is een voorwaarde tot deze vorm van onthouden.
  • Bovenstaande redenering brengt ons tot de bevinding dat ‘denken of gedachten’ op zich geen ervaringen zijn. Enkel gedachten die gekoppeld zijn aan gevoelens kunnen ervaringen worden.

Bewuste ervaring
— Cambridge verklaring over bewustzijn
De afwezigheid van de neocortex lijkt een organisme niet te beletten om affectiviteit te kunnen ervaren. Uit convergerend bewijs blijkt dat niet-menselijke dieren de neuro-anatomische, neuro-chemische en neurofysiologische substraten voor bewustzijnstoestanden hebben, samen met het vermogen om doelbewust gedrag te vertonen. Bijgevolg blijkt uit het hoofddeel van het bewijsmateriaal dat mensen niet uniek zijn in de beschikking over de neurologische substraten die bewustzijn genereren. Niet-menselijke dieren, met inbegrip van alle zoogdieren en vogels en vele andere dieren, waaronder octopussen, beschikken ook over deze neurologische substraten.
Bron 1: https://nl.wikipedia.org/wiki/Bewustzijn#Dierenbewustzijn
Omdat prikkels moeten worden opgeslagen om bewustzijn plaats te laten vinden, wordt aangenomen dat dieren zonder cortex (er wordt neocortex bedoeld) geen bewustzijn hebben. Dieren met een ‘cortex met leer- of ervaringsgeheugen’ lijken zoogdieren en vogels te zijn. Lagere/andere klassen van gewervelden zoals vissen, amfibieën, reptielen en ook ongewervelde dieren hebben volgens deze visie dus geen bewustzijn.
Bron 2: http://wolfox.nl/breiner/?page=theorie&artiekel=103
Omdat vogels geen cortex hebben, bestond er het vooroordeel dat ze niet slim kónden zijn. In de afgelopen tijd is dat beeld van het vogelbrein compleet veranderd en zien we dat er in de wetenschap meer en meer studies met vogels plaatsvinden naar allerlei verschillende aspecten van hun intelligentie.
Bron 3: https://diereninfilosofieenwetenschap.wordpress.com/2015/07/29/artikel-tijdschrift-voor-diergeneeskunde-over-slimme-vogels/

Wij volgen de ‘Cambridge verklaring’ (bron 1) die stelt dat de neocortex geen voorwaarde is voor bewustzijn en dat er naast de zoogdieren, ook vogels en andere dieren een bewustzijn hebben. Of dit alle gewervelde dieren zijn wordt niet gespecifieerd. Wij sluiten niet uit dat er ‘gewervelde dieren zonder bewustzijn’ zijn, zie onze indeling van diersoorten.
Volgens bron 2 hebben enkel vogels en zoogdieren een bewustzijn, maar deze bron stelt ook de aanwezigheid van een cortex als voorwaarde, terwijl volgens bron 3 vogels over geen cortex beschikken.

Gekoppelde stellingen

Er zijn nog geen gekoppelde stellingen

Gekoppelde artikels

Er zijn nog geen gekoppelde artikels

Er is nog geen overleg

Plaats een reactie


* Velden verplicht
Registreer nu of meld u aan zodat u niet telkens uw voornaam, naam en email hoeft op te geven