Sociaal gedrag

Het ontstaan van sociaal gedrag bij de zoogdieren was een opmerkelijke evolutiestap, waarover de wetenschap tot in vorige eeuw weinig kennis had. Immers tot dan toe werd sociaal gedrag als een cultuurafhankelijke, menselijke verworvenheid beschouwd. Pas sedert het onderzoek van primatologen zoals Jane Goodall (°1934) en Frans de Waal (°1947) kwam hier verandering in.

Vooral Frans de Waal heeft intens onderzoek naar het gedrag van primaten verricht en in zijn talrijke boeken beschrijft hij de opvallende gelijkenis met het menselijk gedrag. Hij behandelt alle aspecten van gedrag, gaande van het sociaal gedrag, dat deel uitmaakt van het groepsleven tot het strijdvaardig gedrag dat geëvolueerd is om de confrontatie met een andere groep aan te kunnen.

Zie bv de boekbesprekingen van:
‘De aap en de filosoof’ op http://www.parool.nl/kunst-en-media/frans-de-waal-de-aap-en-de-filosoof-hoe-de-moraal-is-ontstaan~a14103/
‘De aap in ons’ op https://www.groene.nl/artikel/lessen-van-de-apenrots

Sociaal gedrag van olifanten
Het sociaal gedrag van olifanten is recenter beschreven door o.a. Joyce Pool (°1956) en overtreft dat van primaten, zie twee onderstaande citaten uit Elephant cognition - Wikipedia. (Vertaald met www.DeepL.com/Translator, gratis versie.)

Olifanten worden beschouwd als zeer altruïstische dieren die zelfs andere diersoorten, waaronder mensen, in nood helpen. In India hielp een olifant de plaatselijke bevolking bij het tillen van boomstammen door een vrachtwagen te volgen en de boomstammen op aanwijzing van de mahout (olifantentrainer) in vooraf gegraven gaten te leggen. Bij een bepaalde kuil weigerde de olifant de boomstam te laten zakken. De mahout kwam het oponthoud onderzoeken en zag dat er een hond in de kuil lag te slapen. De olifant liet de boomstam pas zakken toen de hond weg was. Wanneer een olifant gewond is, helpen andere olifanten hem, ook al zijn ze niet verwant.

Cynthia Moss heeft vaak olifanten gezien die hun uiterste best deden om een mens niet te verwonden of te doden, zelfs als dat moeilijk voor hen was (zoals achteruit moeten lopen om een mens te ontwijken). Joyce Poole documenteerde een ontmoeting die haar werd verteld door Colin Francombe op Kuki Gallman's Laikipia Ranch. Een herder van een ranch was alleen op pad met kamelen toen hij een familie olifanten tegenkwam. De matriarch viel hem aan en stootte hem omver met haar slurf, waarbij ze een van zijn benen brak. Toen hij 's avonds niet terugkeerde, werd een team in een vrachtwagen erop uitgestuurd om hem te zoeken. Toen het team hem ontdekte, werd hij bewaakt door een olifant. Het dier viel de vrachtwagen aan, dus schoten ze over haar heen en joegen haar weg. De herder vertelde later dat toen hij niet kon opstaan, de olifant haar slurf gebruikte om hem onder de schaduw van een boom te tillen. Ze waakte de hele dag over hem en raakte hem zachtjes aan met haar slurf.